Γράφει ο Θεόδωρος Χίου*
Η 26η Απριλίου κάθε έτους έχει καθιερωθεί διεθνώς ως η Παγκόσμια Ημέρα Διανοητικής Ιδιοκτησίας. Η ημέρα αυτή αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση του κοινού για τη χρησιμότητα και τη συμβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας, των ευρεσιτεχνιών (πατέντες), των σημάτων και των σχεδίων στην καθημερινή ζωή. Παράλληλα υπενθυμίζει τη σημασία προστασίας της δημιουργικότητας και της καινοτομίας αλλά και την ανάγκη σεβασμού των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται από το δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας στους δημιουργούς, εφευρέτες, ερευνητές και λοιπούς καινοτόμους φορείς ως αντάλλαγμα για την προσφορά τους στην ολότητα.
Για το 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO) επέλεξε να αφιερώσει την ημέρα στην καινοτομία γύρω από την πράσινη ενέργεια και τα δικαιώματα ΔΙ που την στηρίζουν, με τίτλο καμπάνιας «Innovate for a Green Future».
Στην Ελλάδα, ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) συμμετέχει στον εορτασμό με την καμπάνια «Μένουμε σπίτι, απολαμβάνουμε νόμιμο περιεχόμενο» και την προβολή της δημιουργίας του ιστότοπου enjoylegal.gr, ο οποίος αντικαθιστά τον παλαιότερο TheLegalBay.gr, και έχει ως σκοπό την ενημέρωση του κοινού για τις διαδικτυακές πλατφόρμες που διαθέτουν νόμιμα προστατευόμενο περιεχόμενο στην Ελλάδα.
Ο πειρασμός να αναφερθώ στην ανάγκη εμπέδωσης της συστηματικής ενότητας του κλάδου στην Ελλάδα -όπως κάνω εδώ και περίπου μία πενταετία από αυτή τη στήλη αλλά και σε παλαιότερη μελέτη μου- ήταν μεγάλος και προφανής και μου τον υπενθύμισε το ημερολόγιό μου (βλ. φωτογραφία άρθρου).
Προτίμησα όμως αντ’ αυτού, να εκλάβω την ημέρα ως την «Πρωτοχρονιά» της Διανοητικής Ιδιοκτησίας, προβαίνοντας κατά το σύνηθες συμβαίνον, σε μια ανασκόπηση των σημαντικότερων εξελίξεων στον κλάδο της διανοητικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα του χρόνου που πέρασε και έχοντας το βλέμμα στις επικείμενες εξελίξεις του χρόνου που έρχεται.
ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ:
(1) Νέος ΟΣΔ: ΕΔΕΜ
Συστάθηκε τον Ιούνιο του 2019 νέος Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων στο χώρο των μουσικών έργων με την επωνυμία ΕΝΩΣΗ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΕΡΓΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ - ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ - ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ με διακριτικό τίτλο «ΕΝΩΣΗ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΕΔΕΜ». Η ΕΔΕΜ θα αποτελέσει τον διάδοχο ΟΣΔ της ΕΥΕΔ, της οποίας η λειτουργία αναμένεται (εκτός απροόπτου) να λήξει στις 7-6-2020. Το ΥΠΠΟΑ έδωσε άδεια λειτουργίας στην ΕΔΕΜ στις 7 Φεβρουαρίου 2020, δηλαδή περίπου 8 μήνες μετά τη σύσταση του Οργανισμού.
(2) Πρώτη εγχώρια ΑΟΔ στο χώρο της μουσικής.
Γνωστοποιήθηκε η δραστηριοποίηση της πρώτης εγχώριας ΑΟΔ στον τομέα της μουσικής με το διακριτικό τίτλο «ΙP HUB». Το γεγονός αυτό προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, μεταξύ των οποίων καταγράφηκε προσφυγή της Αυτοδιαχείρισης στο ΣτΕ κατά της διαπιστωτικής πράξης της Υπουργού με την οποία καθίσταται δυνατή η δραστηριοποίηση της ΑΟΔ IP Hub, με επικουρική σώρευση αιτημάτων αντισυνταγματικότητας των σχετικών διατάξεων του Ν. 4481/2017 (Πηγή). Δεν έχουμε πληροφορίες σχετικά με την ετυμηγορία του δικαστηρίου
(3) Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για τη νομοθεσία της Πνευματικής Ιδιοκτησίας και νέα εξαίρεση για εντυποανάπηρους.
Με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού το Σεπτέμβριο του 2019 συστάθηκε Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή με αντικείμενο την επικαιροποίηση της νομοθεσίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, και ειδικότερα: (α) τη ρύθμιση του δικαιώματος του δημόσιου δανεισμού (εκκρεμεί ακόμη σχετικό πδ του άρθρου 54 παρ. 3 β) ν. 4481/2017), (β) την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2019/790 (δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά) και 2019/789 (άσκηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων που ισχύουν για ορισμένες επιγραμμικές μεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και αναμεταδόσεις τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων) και (γ) τη ρύθμιση λοιπών ζητημάτων του Ν. 2121/1993 και του Ν. 4481/2017.
Το πρώτο έργο που παρέδωσε η Επιτροπή είναι το νομοσχέδιο Ενσωμάτωσης της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564, το οποίο ψηφίστηκε ως Ν. 4672/2020 πρόσφατα (4 Μαρτίου 2020) και με το οποίο εισάγεται νέο άρθρο 28 Α στον ν. 2121/1993, με περιεχόμενο μία εκτενέστερη εξαίρεση προς όφελος εντυποαναπήρων και ατόμων με άλλες αναπηρίες.
Σημειώνεται ότι η απόφαση συγκρότησης της Επιτροπής προκάλεσε αντιδράσεις εκ μέρους του απελθόντος ΔΣ (αντικαταστάθηκε τον Οκτώβριο του 2019) και (τρέχουσας- από Ιούνιο 2019) Διεύθυνσης του ΟΠΙ.
Προσφάτως δε (Απρίλιος 2020), ο ΟΠΙ έκανε ανοιχτό κάλεσμα για υποβολή απόψεων "στο πλαίσιο προετοιμασίας ενσωμάτωσης" των ευρωπαϊκών οδηγιών 2019/790 και 2019/789 στην εσωτερική έννομη τάξη.
(4) Έναρξη λειτουργίας Ακαδημίας Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας.
Στις 10 Σεπτεμβρίου 2019 πραγματοποιήθηκε η εναρκτήρια εκδήλωση για την Ελληνική Ακαδημία Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας. Η ίδρυση της Ελληνικής Ακαδημίας Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας προβλέφθηκε με το Προεδρικό Διάταγμα 31/2019, ΦΕΚ 56/Α/5-04-2019 και έχει ως σκοπό, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη ενός εθνικού συστήματος εκπαίδευσης, κατάρτισης και πιστοποίησης στον τομέα της βιομηχανικής ιδιοκτησίας που θα οδηγεί στην απόκτηση του τίτλου του πιστοποιημένου συμβούλου ευρεσιτεχνίας (patent attorney). Η εκκίνηση του προγράμματος μαθημάτων της Ακαδημίας αναμένετο εντός του τελευταίου τριμήνου του 2019 αλλά, δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη…
Η πιο πρόσφατη εξέλιξη γύρω από την ΕΑΒΙ πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2020, με την αντικατάσταση του Πρ. Τσιαβού από τον κ. Ι. Κατσογιάννη στη θέση του προέδρου του ΔΣ της Ακαδημίας.
(5) Νέος Νόμος Σημάτων.
Με τον Νόμο 4679/2020 (ΦΕΚ Α’ 71/20/3/2020) εισάγεται νέος Νόμος Σημάτων, ο οποίος μεταφέρει (με καθυστέρηση) στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία 2015/2436/ΕΕ και καταργεί τα άρθρα 121 έως 182 του ν. 4072/2012 (άρθρο 89 § 1 Ν. 4679/2020). Σημειώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος των διατάξεων εφαρμόζονται με αναδρομική ισχύ από τις 14 Ιανουαρίου 2019. Για τις κυριότερες μεταβολές, δείτε, μεταξύ περισσότερων, μία σταχυολόγηση που δημοσίευσα εδώ.
(6) Covid-19 και «καραντίνα».
H τρέχουσα πανδημία και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπισή της παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας, επηρέασαν (ιδίως με την από 20.03.2020 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου), μεταξύ άλλων, και τη λειτουργία του ΟΒΙ και των Υπηρεσιών του Γραφείου Σημάτων.
Έτσι, ανακοινώθηκε η αναστολή από 11.03.2020 και για δύο ημερολογιακούς μήνες, των πάσης φύσεως νομίμων προθεσμιών, που αφορούν την διαδικασία χορήγησης ή καταχώρισης τίτλων Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΒΙ) καθώς και η αναβολή και αναστολή των συνεδριάσεων των Τμημάτων της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο 2020.
Εξάλλου, η αλληλεπίδραση πανδημίας και διανοητικής ιδιοκτησίας παρουσιάζει και αντίστροφη όψη: η εφαρμογή διατάξεων διανοητικής ιδιοκτησίας και οι συμφωνίες με δικαιούχους καθορίζουν τις δυνατότητες πρόσβασης και χρήσης σε προστατευόμενο υλικό, όπως υλικό βιβλιοθηκών κατά τη διάρκεια της αναστολής λειτουργίας των χώρων τους, αλλά και την τρισδιάστατη εκτύπωση μασκών και άλλου υγειονομικού υλικού, μεταξύ άλλων. Ως προς την τελευταία, η πρωτοβουλία του ΟΒΙ για τη νομοθετική θέσπιση της δημόσιας προσφοράς αδειών εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, με ή χωρίς αποζημίωση, και της δημιουργίας αντίστοιχου μητρώου ανοιχτών αδειών θα μπορούσε ενδεχομένως να διευκολύνει την αναπαραγωγή υλικού που προστατεύεται από Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας, εντούτοις ο μηχανισμός είναι ανενεργός καθότι εκκρεμεί η έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης, όπως ανέφερα και σε πρόσφατή συνέντευξη.
***
Είναι βέβαιο ότι μέχρι τον επόμενο εορτασμό θα μεσολαβήσουν και άλλες –λιγότερο ή περισσότερο σημαντικές- εξελίξεις: η μεταφορά των Οδηγιών 2019/790 και 2019/789 θα έχει προχωρήσει (καταληκτική ημερομηνία μεταφοράς είναι η 7η Ιουνίου 2021), το τοπίο της συλλογικής διαχείρισης μουσικών έργων θα έχει αναμορφωθεί, με προβλέψιμη μεταβολή τη λήξη του ειδικού καθεστώτος έκτακτης συλλογικής διαχείρισης από την ΕΥΕΔ, ίσως να εκκινήσει τη λειτουργία και η ΕΑΒΙ. Ανεξαρτήτως πάντως εξελίξεων, ευχόμαστε ο φετινός εορτασμός υπό καθεστώς πανδημίας να είναι ο πρώτος και ο τελευταίος.
*Ο Θεόδωρος Χίου είναι Δικηγόρος Πνευματικών δικαιωμάτων, Ψηφιακών Τεχνολογιών και Καινοτομίας (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.), εκλεγμένος Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στη Νομική Σχολή Αθηνών (τομέας Αστικού Δικαίου) και Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: