- Λεπτομέρειες
Γράφει η Γεωργία Μανιταρά*
Το φετινό καλοκαίρι αποδείχθηκε ως τώρα «θερμό» για τον κλάδο της διανοητικής ιδιοκτησίας. Σημαντικές εξελίξεις έλαβαν χώρα στο πεδίο αναμόρφωσης του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ευρώπη και συγκεκριμένα της υφιστάμενης Οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001. Υπέρμαχοι της αναμόρφωσης στάθηκαν πλήθος φορέων από το χώρο των media, οργανισμοί διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και οργανώσεις δημιουργών. Με επίκεντρο των εξελίξεων το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (2014/2256(INI)) και έχοντας ως σημείο εκκίνησης την έκθεση του περασμένου Ιανουαρίου της Ευρωβουλευτή Julia Reda, κοινή αντίληψη και σκοπός των δράσεων που έλαβαν χώρα ήταν η προσαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στις επιταγές της ψηφιακής εποχής, η ασφάλεια δικαίου, η διαφύλαξη της πολιτισμικής πολυμορφίας και η εξισορρόπηση των αντικρουόμενων συμφερόντων.
Ειδικότερα, στις 16 Ιουνίου 2015 διεξήχθη στην Επιτροπή Νομικών Θεμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (JURI) ψηφοφορία με θέμα τη μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας πνευματικής ιδιοκτησίας, ενώ στις 9 Ιουλίου 2015 η Ολομέλεια του ΕΚ του Στρασβούργου εξέδωσε μη νομοθετικό ψήφισμα με 445 ψήφους υπέρ, 65 κατά και 32 αποχές, με το οποίο υποστηρίζεται και προωθείται η μεταρρύθμιση του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ευρώπη.
Μερικές από τις πιο ουσιώδεις προτάσεις που εμπεριέχονται στο εν λόγω ψήφισμα είναι οι ακόλουθες:
➢Εκτεταμένη αναμόρφωση των εξαιρέσεων και περιορισμών του περιουσιακού δικαιώματος, ώστε, μεταξύ άλλων:
◦ να προσαρμοστούν στο ψηφιακό περιβάλλον.
◦ να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε (ψηφιακό) υλικό πολιτιστικής κληρονομιάς.
◦ να προβλεφθεί ένα κατ’ ελάχιστον περιεχόμενο όμοιο για όλα τα κράτη μέλη.
◦ να καταστούν ορισμένοι υποχρεωτικοί για κάθε κράτος-μέλος.
➢ Βελτίωση της διασυνοριακής πρόσβασης προστατευόμενου περιεχομένου μέσω διαδικτύου και ενίσχυση της φορητότητάς του και αντιμετώπιση του προβλήματος του γεωγραφικού αποκλεισμού (geo-blocking) που συχνά παρατηρείται.
➢ Διαφύλαξη της «πανοραμικής ελευθερίας» (Freedom of Panorama): Απόρριψη της πρότασης για λήψη προηγούμενης άδειας από το δημιουργού σε περίπτωση εμπορικής χρήσης εικόνων και φωτογραφιών δημοσίων κτιρίων και έργων τέχνης.
➢ Διατήρηση υψηλού επιπέδου έννομης προστασίας των δικαιωμάτων των δημιουργών και λοιπών δικαιούχων, εξασφάλιση εύλογης ανταμοιβής καθώς και ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης αυτών στο πεδίο των συμβάσεων εκμετάλλευσης έργων.
➢ Περαιτέρω διερεύνηση του ενδεχομένου υιοθέτησης ενός Ενιαίου Ευρωπαϊκού Τίτλου πνευματικής ιδιοκτησίας, αντίστοιχου με αυτά που υφίστανται στο χώρο της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (πχ. Σήματα και Σχέδια&Υποδείγματα).
➢ Διαφύλαξη του δημοσίου τομέα: να μην επέρχεται νέα χρονική περίοδος προστασίας μέσω ψηφιοποίησης ελεύθερων έργων και οι δημιουργοί να είναι σε θέση να «απελευθερώνουν» οικειοθελώς τα έργα τους μερικώς ή ολικώς.
➢ Μη περαιτέρω παράταση της διάρκειας προστασίας του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στη Διεθνή Συνθήκη της Βέρνης.
➢ Ενίσχυση της διαφάνειας του νομικού πλαισίου για έργα παραγόμενα από χρήστες (user generated content) στα ψηφιακά δίκτυα.
Με βάση το ανωτέρω ψήφισμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να καταθέσει μία πρόταση εκσυγχρονισμού του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας μέχρι το τέλος του 2015. Οι ως άνω εξελίξεις σηματοδοτούν την υιοθέτηση ενός σύγχρονου (“Copyright 2.0”) Ευρωπαϊκού δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτό θα επηρεάσει αναμφίβολα σε βάθος χρόνου και το εγχώριο τοπίο, πυροδοτώντας έναν ακόμα γύρο τροποποιήσεων του ελληνικού νόμου πνευματικής ιδιοκτησίας.
* Η Γεωργία Μανιταρά είναι δικηγόρος Αθηνών και τακτική συνεργάτις του iprights.gr.
Με πληροφορίες από:
http://www.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?reference=2014/2256%28INI%29&l=en
https://juliareda.eu/reda-report-explained-greek/
- Λεπτομέρειες
Γράφει η Τατιάνα Συνοδινού*
Το 2015 προβλέπεται να είναι μια καυτή χρονιά για το ευρωπαϊκό δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας. Η αναμόρφωση του ευρωπαϊκού δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας είναι ψηλά στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία προωθεί πλέον ανοιχτά το μοντέλο όχι απλά ενός εναρμονισμένου, αλλά ενός ενοποιημένου και απλοποιημένου δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας χάριν της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής πολιτιστικής βιομηχανίας.
Σε μια ενιαία ψηφιακή αγορά (Digital Single Market), οι εθνικές δικαιικές ιδιαιτερότητες εκλαμβάνονται ως εμπόδια για την απρόσκοπτη διασυνοριακή παροχή και ροή πολιτιστικών περιεχομένων. Πράγματι, όπως σημειώνεται στην σχετική ιστοσελίδα της Επιτροπής, καθώς οι ψηφιακές τεχνολογίες δεν γνωρίζουν σύνορα, δεν έχει πλέον νόημα να έχει κάθε χώρα της ΕΕ τους δικούς της κανόνες σχετικά με τις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών, τα πνευματικά δικαιώματα, την προστασία δεδομένων ή τη διαχείριση του ραδιοφάσματος .
Για πολλούς (δημιουργούς και άλλους δικαιούχους πνευματικών δικαιωμάτων, οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης), αυτές οι κοινοτικές εξαγγελίες ακούγονται περισσότερο ως απειλές. Η ευρωπαϊκή πολιτιστική βιομηχανία είναι ένα πολύτιμο αγαθό που αποφέρει ετησίως 540 δισεκατομμύρια ευρώ και 7.000.000 θέσεις εργασίας, το οποίο, όπως υποστηρίζουν, δεν πρέπει να διαταραχθεί με την εξασθένιση ή την υποβάθμιση της χορηγούμενης από το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας . Αντίθετα, χρήστες και καταναλωτές βλέπουν τις πρωτοβουλίες αυτές ως μια χρυσή ευκαιρία ώστε το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας να γίνει πιο ευέλικτο και φιλικό προς τους χρήστες.
Στο πλαίσιο αυτό, εκρηκτικές αναμένονται να είναι οι συζητήσεις τον προσεχή Μάιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου θα συζητηθεί η έκθεση της ευρωβουλευτού του Γερμανικού κόμματος των Πειρατών Julia Reda για την αναμόρφωση και το μέλλον της πνευματικής ιδιοκτησίας. Η έκθεση, η οποία δημοσιοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2015, κάνει λόγο για την ανάγκη μιας βαθιάς αναδόμησης της πνευματικής ιδιοκτησίας με στόχο την διευκόλυνση της διασυνοριακής κυκλοφορίας έργων και της πρόσβασης στη γνώση και τον πολιτισμό. Μεταξύ άλλων, προτείνει την μη χορήγηση πνευματικών δικαιωμάτων σε έργα που δημιουργούνται ως εκτέλεση δημόσιου καθήκοντος από κυβερνητικούς και άλλους δημόσιους φορείς και οργανισμούς, την κατάργηση της αρχής της εδαφικότητας, την καθιέρωση της δυνατότητας αποποίησης των πνευματικών δικαιωμάτων από τους δημιουργούς ώστε το έργο να καταπίπτει στον δημόσιο τομέα, την αναβάθμιση όλων των εξαιρέσεων της Οδηγίας 2001/29 ως υποχρεωτικών, την μείωση της διάρκειας προστασίας από τα 70 στα 50 χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού κ.α.. Ενώ έχουν ήδη γίνει 556 τροποποιήσεις στην έκθεση ως τώρα , διάφοροι φορείς και οργανισμοί έχουν ταχθεί υπέρ ή κατά των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων. Στο πλαίσιο αυτό, το προσχέδιο έκθεσης έχουν υποστηρίξει η Διεθνής Ένωση Αρχείων και Βιβλιοθηκών IABD και η ένωση ‐ ομπρέλα των εθνικών ενώσεων και θεσμών για τις βιβλιοθήκες, την πληροφόρηση, την τεκμηρίωση και τα αρχεία στην Ευρώπη EBLIDA , ενώ την ίδια κατεύθυνση ακολουθεί και το «London Manifesto» , διακήρυξη της ένωσης επαγγελματιών στον τομέα της πληροφόρησης CILIP και της ένωσης βιβλιοθηκών και αρχείων «Libraries and Archives Copyright Alliance (LACA)» το οποίο υποστηρίζει την βαθύτερη εναρμόνιση των εξαιρέσεων, την αναγωγή τους σε δικαιώματα των χρηστών και την εισαγωγή μιας ανοιχτής ρήτρας τύπου «fair use” στο ευρωπαϊκό δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας.
Κατά της μεταρρύθμισης της Οδηγίας 2001/29 και ευρύτερα του ευρωπαϊκού δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας έχει ταχθεί το Γαλλικό Συμβούλιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας, όπου εκφράζονται ανησυχίες για τις αρνητικές συνέπειες της προωθούμενης μεταρρύθμισης και υποστηρίζεται μια πιο ενεργή ανάμιξη των διαμεσολαβητών στην καταπολέμηση της διαδικτυακής πειρατείας στο πλαίσιο μιας παράλληλης αναθεώρησης της Οδηγίας 2000/31 για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Την αναθεώρηση αυτής της Οδηγίας, ώστε να αυξηθεί η ευθύνη των διαμεσολαβητών έχει υποστηρίξει σε πρόσφατη διακήρυξη της και η Διεθνής Ένωση Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ALAI) (ALAI resolution 2015_ENG).
Επομένως, το ερώτημα είναι: Ευρωπαϊκό δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας, quo vadis; Ας ευχηθούμε, πέρα από την ψυχρή λογική των lobby και των μεγάλων εταιριών της τεχνολογίας για τις οποίες τα πνευματικά δημιουργήματα είναι απλά «περιεχόμενα», το νέο πρόσωπο της πνευματικής ιδιοκτησίας που θα προκύψει να μην είναι απλά μοντέρνο, αλλά ανθρώπινο.
* Η κυρία Τατιάνα Συνοδινού είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Ιδιωτικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Αναδημοσίευση με την ευεγενική άδεια της συγγραφέως από: http://tatianasinodinou.eu/2015/04/2015-%CF%84%CE%BF-%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CE%BF-%CF%80%CE%BD%CE%B5%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CE%BA%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CF%80/#more-344
- Λεπτομέρειες
Γράφει η Αλεξάνδρα Βαρλά*
Ο Oscar Wilde έγραφε ότι «η Μόδα είναι απλώς μια μορφή ασχήμιας, τόσο ανυπόφορη, που πρέπει να την αλλάζουμε κάθε έξι μήνες». Από τότε μέχρι σήμερα, η Μόδα έχει γνωρίσει αλματώδη ανάπτυξη, αποκτώντας το status μιας παγκόσμιας βιομηχανίας, άρρηκτα συνδεδεμένης με την οικονομία και την πολιτισμική ταυτότητα της κοινωνίας.
Παρά την οικονομική και πολιτιστική βαρύτητα της βιομηχανίας της Μόδας, το νομικό επάγγελμα δεν ανταποκρίθηκε άμεσα και καθυστέρησε να αναπτύξει εξειδικευμένες μεθόδους και εργαλεία, ώστε να εξυπηρετήσει το συγκεκριμένο πελατολόγιο. Σήμερα, ωστόσο, με τη ραγδαία ανάπτυξη του Δικαίου της Μόδας, το οποίο εξελίσσεται σε ολοένα και πιο σεβαστό και επίκαιρο κλάδο Δικαίου, το κενό έχει αρχίσει να καλύπτεται.
Ανταποκρινόμενο στην κατά τα ως άνω αλματώδη ανάπτυξη της Μόδας, το Πρώτο Πανελλήνιο Συνέδριο για το Δίκαιο και τη Βιομηχανία της Μόδας διοργανώθηκε ακριβώς για να υπογραμμίσει την ανάγκη συνεργασίας των δυο κλάδων και για να επιτρέψει στους συμμετέχοντες, μέσω μιας όσο το δυνατόν πιο ολιστικής και, ταυτόχρονα, στοχευμένης προσέγγισης του θέματος, να αποκτήσουν μια σφαιρική εικόνα του “Fashion Law” και να παρακολουθήσουν μέσω των εισηγήσεων, όλη τη διαδρομή από τη δημιουργία, στην προστασία και έπειτα στη διαμεσολάβηση: Create – Protect – Mediate.
Στην κατάμεστη αίθουσα του πολυχώρου The HUB Events στα Κάτω Πετράλωνα συναντήθηκαν, την Πέμπτη 14 Μαΐου 2015, Μόδα και Δικηγορία, φέρνοντας κοντά περισσότερους από 150 εκπροσώπους του νομικού χώρου και της βιομηχανίας της μόδας. Το εναρκτήριο λάκτισμα δόθηκε από την Ιωάννα Καλαντζάκου (Αντιπρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών), την Ειρήνη Σταματούδη (Διευθύντρια του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας), την Κατερίνα Μαργέλλου (Διευθύντρια Νομικής Υποστήριξης του Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας) και τον Μάκη Τσέλιο (Σχεδιαστή). Τα 4 πάνελ του Συνεδρίου απαρτίσθηκαν από εξαίρετους ομιλητές, οι οποίοι εκπροσωπούν τόσο το νομικό, όσο και τον χώρο της μόδας αλλά και των επιχειρήσεων: Julia Holden, Benet Brandreth, Noam Shemtov, Sara Balice, Αλεξάνδρα Βαρλά, Κατερίνα Μαργέλλου, Ιωάννα Λαγουμίδου, Κωνσταντίνος Αμπατζής, Θεόδωρος Χίου, Γιάννης Οικονομάκης, Αθηνά Ψαράκη, Έλενα Πάκου, Στάθης Γεωργιάδης, Μίνα Ζούλοβιτς, Γιώργος Γιαννόπουλος, Ηλίας Καπουτσής, Μαρία Δάφνη Παπαδοπούλου, Ευαγγελία Βαγενά, Κατερίνα Στεφανίδη και Amanda Bucklow.
Όπως ήταν, ενδεχομένως, αναμενόμενο, το Συνέδριο ξεκίνησε με εκείνο τον κλάδο Δικαίου, που έχει την εντονότερη αλληλεπίδραση με τη Μόδα: τη Διανοητική Ιδιοκτησία. Στη σημερινή οικονομία, όπου η αξία της επιχείρησης βασίζεται στην εμπορική της ταυτότητα και σε άυλα αγαθά, η Διανοητική Ιδιοκτησία συνιστά ουσιώδες συστατικό για το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μιας επιχείρησης, η οποία δραστηριοποιείται στο χώρο της Μόδας. Ως εκ τούτου, μια ουσιαστική κατανόηση του Δικαίου της Διανοητικής Ιδιοκτησίας, όπως αυτό εφαρμόζεται στα δημιουργήματα Μόδας, βρίσκεται στον πυρήνα του Δικαίου της Μόδας.
Στην 1η συνεδρία «Μόδα και Διανοητική Ιδιοκτησία», την οποία συντόνισε η Διευθύντρια του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας, κ. Ειρήνη Σταματούδη, οι ομιλητές εξέτασαν το νομικό πλαίσιο για την προστασία των δημιουργημάτων μόδας και ανέπτυξαν, ειδικότερα: την προστασία των δημιουργημάτων Μόδας κατά το ιταλικό δίκαιο, την κατοχύρωση δημιουργημάτων Μόδας κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο για τα βιομηχανικά σχέδια, την αισθητική λειτουργικότητα και τις ιδιαιτερότητες κατοχύρωσης ενός χρώματος ως σήμα – ειδικά για το χώρο της Μόδας, τα δικαιώματα Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας και την αλληλεπίδρασή τους με την εθνική και την παγκόσμια οικονομία, καθώς και την χρησιμότητα και τις προκλήσεις που απορρέουν από την πολυμορφία της Διανοητικής Ιδιοκτησίας στα δημιουργήματα Μόδας.
Εν συνεχεία, η 2η συνεδρία «Μόδα και Επιχειρείν», υπό τις κατευθύνσεις του Παναγιώτη Γκεζερλή, CEO & Head of Consulting της Convert Group, έθιξε ζητήματα που άπτονται των εμπορικών δραστηριοτήτων μιας εταιρείας στο χώρο της Μόδας και οι ομιλητές αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, στη διαδικασία κατοχύρωσης βιομηχανικών σχεδίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, το δίκαιο αποζημίωσης, τη γένεση της ευθύνης αποζημίωσης για προσβολή δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και τον τρόπο υπολογισμού της ζημίας, τα ιδιαίτερα ζητήματα που ανακύπτουν όταν οι συμβάσεις διανομής και αντιπροσωπείας στη Μόδα υλοποιούνται με παραγωγό αλλοδαπή εταιρεία και διανομέα ή αντιπρόσωπο Έλληνα φυσικό ή νομικό πρόσωπο, τις περιπτώσεις αναγνώρισης πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων στον χώρο της Μόδας, τη διαφορετικότητα και την ανάγκη μιας επιχείρησης να εξελίσσεται και να διαφοροποιείται προκειμένου να είναι ανταγωνιστική στην αγορά και, τέλος, τους βασικούς τομείς της Μόδας, οι οποίοι μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο προστασίας βάσει δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας: ενδυματολογικές δημιουργίες, υφάσματα, σχέδια Μόδας και πατρόν, επιδείξεις Μόδας.
Η επόμενη συνεδρία, «Fashion Tech» εξέτασε, με συντονιστή τον Γιώργο Κοσνετζώφ, Μηχανικό Δικτύων και Τεχνολογιών Internet, Quantum Business & IT Solutions, την εξέλιξη του διαδικτυακού τοπίου της Μόδας και τις απορρέουσες νομικές προκλήσεις, υπογραμμίζοντας την πολυπλοκότητα εφαρμογής ενός πλαισίου κανόνων σε εμπορικές δραστηριότητες, οι οποίες διεξάγονται στο αχανές ηλεκτρονικό περιβάλλον. Οι παρουσιάσεις αφορούσαν τη θέση του fashion blog, ως μορφή εμπορικής επικοινωνίας στην ψηφιακή εποχή, το 3d-printing στη Μόδα και τα απορρέοντα, εκ της καινοτόμου αυτής τεχνολογίας, ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας, την ευθύνη των παρόχων υπηρεσιών Internet για προσβολές δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας - υπό το πρίσμα των πρόσφατων νομολογιακών εξελίξεων, την πρόσφατη απόφαση Cartier v BskyB των βρετανικών δικαστηρίων, η οποία άνοιξε το δρόμο για την επιβολή ασφαλιστικών μέτρων που υποχρεώνουν τους παρόχους υπηρεσιών Internet να εμποδίζουν την πρόσβαση σε ιστοσελίδες που παραβιάζουν δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, τη δυνατότητα και τις προϋποθέσεις προστασίας των hashtags ως σημάτων - τα οφέλη και τους κινδύνους κατοχύρωσης τους από μια επιχείρηση και, τέλος, τις πρακτικές νομικές συμβουλές για τα πρώτα βήματα ενός online start-up.
Το Συνέδριο ολοκληρώθηκε με την 4η Συνεδρία «Μόδα και Διαμεσολάβηση», με συντονίστρια τη σχεδιάστρια Ελένη Κυριάκου, κατά την οποία επισημάνθηκε η ανάγκη εφαρμογής εναλλακτικών τρόπων επίλυσης των διαφορών, όπως είναι χαρακτηριστικά οι διαπραγματεύσεις και η διαμεσολάβηση. Οι ομιλητές ανέδειξαν τα πλεονεκτήματα επιλογής των εν λόγω μεθόδων, προκειμένου να επιλυθεί η ανακύπτουσα, μεταξύ των μερών, διαφορά, χωρίς ωστόσο να θίγονται οι επαγγελματικές τους σχέσεις, ώστε να μην αποκλείεται το ενδεχόμενο συνεργασίας τους και στο μέλλον.
Με την ολοκλήρωσή του το Συνέδριο, απήντησε σε ερωτήματα, αλλά αναμφίβολα δημιούργησε ακόμη περισσότερα. Σε κάθε περίπτωση, είναι βέβαιο ότι ανέδειξε το Δίκαιο της Μόδας ως έναν αυτόνομο και σεβαστό κλάδο δικαίου και έτσι, το FashionLawConference θα γίνει θεσμός. Μάλιστα, χάρη στην ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση συμμετεχόντων και ομιλητών, από του χρόνου δεν θα πρόκειται απλώς για μια ατομική πρωτοβουλία, αλλά το ετήσιο, πλέον, Συνέδριο, θα υπάγεται στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του (υπό σύσταση) πρώτου, καινοτόμου και κατάλληλου να προωθήσει τη συνεργασία Μόδας και Δικηγορίας, GREEK FASHION LAW ASSOCIATION.
Από τη στιγμή που είχα την ιδέα για τη διοργάνωση του 1st Fashion Law Conference, μέχρι και την υλοποίησή του, με την πολύτιμη βοήθεια της δικηγόρου και συνεργάτιδας μου Ιωάννας Λαγουμίδου, είχα έναν και μόνο στόχο: να αντιληφθούν οι συμμετέχοντες τι ακριβώς είναι αυτό το “Fashion Law”. Θα ήθελα, στο σημείο αυτό, να επισημάνω τι δεν είναι: δεν είναι επίδειξη Μόδας και σίγουρα δεν αφορά στυλιστικές συμβουλές για το καθημερινό ντύσιμο των δικηγόρων. Δεν είναι περιττή, προκλητική πολυτέλεια εν καιρώ κρίσης, ούτε πρόκειται για κάτι νέο. Δεν είναι κάτι παραπάνω από υπάρχοντες κλάδους δικαίου οι οποίοι, προσαρμοζόμενοι στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χώρου της Μόδας, συνδυάζονται για τον πιο στοχευμένο και ολοκληρωμένο χειρισμό των ζητημάτων που απορρέουν από το σύνολο των δραστηριοτήτων στη συγκεκριμένη βιομηχανία. Για να αντιληφθεί κάποιος την ιδιαίτερη σχέση Δικαίου και Μόδας, αρκεί μια σύντομη αναδρομή στην εισήγησή μου περί αισθητικής λειτουργικότητας, κατά την οποία εξήγησα ότι το χρώμα αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στην παλέτα του σχεδιαστή και ουσιώδες συστατικό του ανταγωνισμού στην ελεύθερη αγορά και, ως εκ τούτου, η κατοχύρωσή του στο χώρο της Μόδας γεννά προβληματισμούς οι οποίοι, όμως, δεν απαντώνται σε άλλες αγορές.
Εν κατακλείδι, η ραγδαία ανάπτυξη της Μόδας στην Ελλάδα είναι μια πραγματικότητα – κάθε χρόνο εμφανίζονται ολοένα και περισσότεροι νέοι σχεδιαστές, με όραμα, καινοτόμες ιδέες και επιχειρηματικό πλάνο. Η ανάγκη προστασίας των δημιουργημάτων και των δραστηριοτήτων των νέων αυτών σχεδιαστών είναι επίσης μια πραγματικότητα. Αυτό που, δυστυχώς, απέχει πολύ από την πραγματικότητα, είναι η συνειδητοποίηση, από δημιουργούς, επιχειρηματίες, αλλά και τους ίδιους τους δικηγόρους, ότι όλη η πορεία από τη δημιουργία, στην προστασία και στην εξωδικαστική επίλυση (τυχόν) διαφορών, πρέπει να εδράζεται σε ένα άρτια δομημένο νομικό πλαίσιο, αλλά όχι σε εκείνο που εφαρμόζεται σε οιαδήποτε εμπορική δραστηριότητα – σε ένα άλλο, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της Μόδας. Sur Mesure.
*Η Αλεξάνδρα Bαρλά είναι Δικηγόρος Αθηνών, με LLM στο International Business Law. Ειδικεύεται στο Εμπορικό Δίκαιο και τη Διανοητική Ιδιοκτησία και είναι η διοργανώτρια του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για το Δίκαιο και τη Μόδα “Fashioning the Law: Create – Protect – Mediate” και ιδρυτικό μέλος του Greek Fashion Law Association.
- Λεπτομέρειες
A person who never made a mistake never tried anything new
-Albert Einstein
Η διανοητική ιδιοκτησία, γνωστή διεθνώς ως Intellectual Property (IP), είναι το κατεξοχήν δίκαιο προστασίας της καινοτομίας και της δημιουργικότητας. Στη διανοητική ιδιοκτησία συμπεριλαμβάνεται κάθε δικαίωμα επί άυλου αγαθού το οποίο απορρέει από διανοητική δραστηριότητα. Έτσι, το δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας υπό ευρεία έννοια καλύπτει τομείς όπως η πνευματική ιδιοκτησία, τα συγγενικά δικαιώματα, τα σχέδια και τα υποδείγματα, οι ευρεσιτεχνίες, τα σήματα και τα διακριτικά γνωρίσματα, η τεχνογνωσία και τα εμπορικά απόρρητα.
Στις μέρες μας, το δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας αποτελεί έναν από τους πιο ανερχόμενους και κρίσιμους κλάδους δικαίου, ιδίως λόγω της σημασίας του ως θεμέλιο μιας οικονομίας που βασίζεται στην καινοτομία και τη γνώση. Το ελληνικό δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας, ακολουθώντας και τις διεθνείς εξελίξεις, αναπτύσσεται, διαμορφώνεται και μεταβάλλεται ταχύτατα. Αυτό καθιστά χρήσιμη και αναγκαία την παροχή επικαιροποιημένης πληροφόρησης, σχολιασμού και προβληματισμού γύρω από ζητήματα και εξελίξεις του δικαίου διανοητικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα από εξειδιξευμένους και καταρτισμένους νομικούς στον εν λόγω κλάδο.
Το νομικό site IPrights.gr δημιουργήθηκε για να καλύψει αυτήν ακριβώς την ανάγκη. Στο IPrights.gr συγκεντρώνονται και προβάλλονται σημαντικές εξελίξεις και επικαιρότητα από την Ελλάδα, σταχυολογείται σε περιλήψεις και σχολιάζεται επίκαιρη ελληνική νομολογία, περιέχεται ενημερωμένη συλλογή νομοθεσίας του ελληνικού δικαίου διανοητικής ιδιοκτησίας και φιλοξενείται στήλη στην οποία παρουσιάζονται γνώμες και άρθρα σχετικά με το δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας και ευρύτερα το δίκαιο της καινοτομίας και των νέων τεχνολογιών. Παράλληλα, σημαντικές εξελίξεις και δικαστικές αποφάσεις αλλά και επικαιροποιημένη νομοθεσία της διανοητικής ιδιοκτησίας είναι διαθέσιμα και στην αγγλική γλώσσα, σε μια προσπάθεια να καταστεί το ελληνικό δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας προσιτό και εκτός Ελλάδας.
Το IPrights.gr απευθύνεται αφενός σε νομικούς οι οποίοι επιθυμούν να λαμβάνουν επικαιροποιημένη ενημέρωση και να διαβάζουν σκέψεις και γνώμες γύρω από το χώρο της διανοητικής ιδιοκτησίας ή ακόμα και να συμβάλλουν με άρθρα, σχόλια ή απόψεις για ζητήματα που αφορούν τον εν λόγω κλάδο. Αφετέρου, αποσκοπεί να επιτρέψει στους δικαιούχους και χρήστες δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας να αντλήσουν κάποιες πληροφορίες και να εξοικειωθούν για ζητήματα και εξελίξεις που σχετίζονται με το περιεχόμενο και την εφαρμογή του δικαίου διανοητικής ιδιοκτησίας.
Έχοντας ως σημείο εκκίνησης την Ελλάδα, επιθυμούμε να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο και δυναμικό ψηφιακό πόλο ενημέρωσης και διαλόγου στον τομέα του δικαίου διανοητικής ιδιοκτησίας. Σας καλωσορίζουμε λοιπόν με χαρά στο IPrights.gr! Μπορείτε να έρθετε σε επικοινωνία με την ομάδα του IPrights.gr μέσω email στη διεύθυνση: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. ή μέσω της σελίδας μας στο Facebook: https://www.facebook.com/IPrightsGR.
Αθήνα, Μάρτιος 2015
Δ.Ν., Δικηγόρος
Ιδρυτής και διαχειριστής του IPrights.gr
- Λεπτομέρειες
Γράφει η Μαριάννα Κατρακάζη
Αρκτικόλεξο ή Ακρωνύμιο ονομάζεται ο σύντομος τρόπος γραφής που παράγεται από τα αρχικά γράμματα ή τις συλλαβές των λέξεων μιας επωνυμίας ή φράσης. Μπορεί να κατοχυρωθεί μία τέτοια συντομογραφία σαν εμπορικό σήμα; Με μία πρώτη ματιά, η απάντηση θα ήταν αρνητική. Τούτο διότι ένα αρκτικόλεξο δεν φέρει συγκεκριμένο εννοιολογικό περιεχόμενο με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερής η διάκριση προϊόντων/υπηρεσιών. Ωστόσο, πολλά ακρωνύμια έχουν καθιερωθεί ως σήματα φήμης στην διεθνή αγορά. Ο χώρος της μόδας άλλωστε βρίθει από τέτοια παραδείγματα: DKNY (DonnaKaranNewYork), YSL (YvesSaintLaurent), LV (LouisVuitton) κλπ., ενώ και στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας συναντάμε τις διάσημες εταιρείες BMW (BayerischeMotorenWerke) και VW (Volkswagen).
Πράγματι, η κατοχύρωση ενός ακρωνυμίου ως εμπορικό σήμα προβλέπεται νομοθετικά. Στην Ελλάδα, το άρθρο 121 του νόμου 4072/2012 ορίζει, μεταξύ άλλων «[…] Μπορούν να αποτελέσουν σήμα ιδίως λέξεις, ονόματα, επωνυμίες, ψευδώνυμα, απεικονίσεις, σχέδια, γράμματα[…]». Επομένως το ακρωνύμιο το οποίο απαρτίζεται από μία σειρά γραμμάτων, εμπίπτει στην έννοια του άρθρου 121. Αντίστοιχη προστασία προβλέπεται στη γαλλική έννομη τάξη[1] αλλά και στις ΗΠΑ[2]. Πολλές εταιρείες προσφεύγουν σε αυτή την πρακτική, καθώς κατοχυρώνουν ως εμπορικό σήμα ένα αρκτικόλεξο το οποίο απαρτίζεται από κοινούς όρους οι οποίοι δεν θα μπορούσαν να προστατευτούν ως εμπορικό σήμα λόγω ελλείψεως διακριτικού χαρακτήρα.
Οι προϋποθέσεις λοιπόν για την επιτυχή κατοχύρωση ενός ακρωνυμίου ως εμπορικό σήμα συνοψίζονται ως εξής:
Πρώτον, όπως ισχύει για κάθε εμπορικό σήμα, το ακρωνύμιο πρέπει να διακρίνει τα προϊόντα/ υπηρεσίες για τα οποία προορίζεται. Δεύτερον, πρέπει να φέρει διακριτικό χαρακτήρα αυτόνομο από τις λέξεις που το απαρτίζουν. Ακόμα και αν οι επιμέρους λέξεις μπορούν ή έχουν ήδη κατοχυρωθεί ως εμπορικό σήμα, η προστασία δεν επεκτείνεται αυτομάτως στο αρκτικόλεξο. Ο δικαιούχος πρέπει να υποβάλει διαφορετική αίτηση για προστασία του ακρωνυμίου ως εμπορικό σήμα. Tο Δικαστήριο της ΕΕ έχει κρίνει άλλωστε πως ένα λεκτικό σήμα στερείται διακριτικού χαρακτήρα όταν αποτελείται από την παράθεση ενός περιγραφικού συνδυασμού λέξεων, και γίνεται αντιληπτό από το κοινό ως συντομογραφία αυτών των λέξεων [3].
Αντίστροφα, τα δικαστήρια των ΗΠΑ έχουν δεχτεί ότι ένα αρκτικόλεξο μπορεί να κατοχυρωθεί ως εμπορικό σήμα ακόμα και στην περίπτωση που οι επιμέρους λέξεις στερούνται διακριτικού χαρακτήρα [4]. Επομένως, η εξέταση του ακρωνυμίου για την κατοχύρωσή του ως εμπορικό σήμα είναι ανεξάρτητη από τις λέξεις που το αποτελούν. Σε εξαιρετική περίπτωση μπορεί η προστασία να επεκταθεί και στο αρκτικόλεξο ενός εμπορικού σήματος, χωρίς αυτό να έχει κατοχυρωθεί από το δικαιούχο, μέσω του «δόγματος δημόσιας χρήσης» [5]. Δηλαδή, πρέπει η συντομογραφία αυτή να έχει καθιερωθεί στη συνείδηση του καταναλωτικού κοινού έπειτα από εκτεταμένη χρήση της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το εμπορικό σήμα «Coke», συντομογραφία της Coca Cola που γεννήθηκε με αυτό τον τρόπο.
Μετά την κατοχύρωση ανακύπτουν ζητήματα απομίμησης, ή ακόμη και αθέμιτου ανταγωνισμού στη ζωή ενός εμπορικού σήματος. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των ακρωνυμίων, η έννοια του κινδύνου σύγχυσης είναι αρκετά δυσνόητη και μπορεί να εξεταστεί μόνο in concreto. Η προσθήκη ενός μόνο επιπλέον γράμματος ή άλλου στοιχείου αρκεί για να αποσοβηθεί ο κίνδυνος σύγχυσης μεταξύ δύο ακρωνυμίων; Η ομοιότητα προϊόντων/υπηρεσιών κρίνεται καθοριστικής σημασίας για την εξέταση του κινδύνου σύγχυσης ανάμεσα σε δύο αρκτικόλεξα: τα γαλλικά δικαστήρια έχουν δεχτεί ότι υπάρχει τέτοιος κίνδυνος ανάμεσα στο εταιρικό εμπορικό σήμα «IPME» και την κοινόχρηστη ένδειξη «PME» η οποία χρησιμοποιείται ευρέως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (petites et moyennes entreprises). Αντιθέτως, έχει κριθεί ότι δεν υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης ανάμεσα στα σήματα «FSF» και «FASF», καθώς ο κοινωνικός και πολιτιστικός σκοπός των δύο φορέων στους οποίους ανήκουν τα σήματα δεν είναι ο ίδιος, μήτε υφίσταται σχέση ανταγωνισμού μεταξύ τους [6].
Το ακρωνύμιο ως εμπορικό σήμα έχει στρατηγική σημασία για μία επιχείρηση, καθώς πρόκειται για μία ένδειξη που αποτυπώνεται εύκολα στη συνείδηση του καταναλωτή. Έτσι, μπορούν να εξοικονομηθούν σημαντικά ποσά από διαφημίσεις που απλώς στοχεύουν στο να καταστεί το εμπορικό σήμα γνωστό στο καταναλωτικό κοινό. Ωστόσο, η έξυπνη επιλογή ενός αρκτικόλεξου δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση, καθώς ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να επιλέξει όχι μόνο τον από άποψης marketing καταλληλότερο συνδυασμό γραμμάτων, αλλά και εκείνον που θα είναι νομικά πιο ισχυρός σε περίπτωση πιθανής απομίμησης από έναν ανταγωνιστή: με άλλα λόγια, την επιλογή ενός αρκτικόλεξου με ισχυρό διακριτικό χαρακτήρα που θα συμβάλει στην αποτελεσματικότερη προστασία του σήματος.
[1] Γαλλικός Κώδικας Διανοητικής Ιδιοκτησίας, άρθρο L.-711-1: «tous les signes susceptibles de représentation graphique, tels que les mots, les chiffres, les assemblages de lettres, peuvent constituer une marque».
[2] http://www.inta.org/INTABulletin/Pages/ProtectingAcronymsUnderUSTrademarkLaw.aspx
[3] ΔΕΕ, υπόθ. C-90/11.
[4] Welding Services Inc. v. Forman, 509 F.3d 1351 (11th Cir. 2007).
[5] Public use doctrine, 4th Circuit in the George & Co. v. Imagination Entertainment Ltd. et al., 2009.
[6] http://www.usinenouvelle.com/article/peut-on-proteger-un-sigle-ou-une-abreviation.N39612
Photo credits: http://www.sporcle.com/
- Λεπτομέρειες
Την έννοια των «ανθρωπίνων εμβρύων» του άρθρου 6 παρ. 2 της Οδηγίας 98/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Ιουλίου 1998 για την έννομη προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων [1] κλήθηκε να ερμηνεύσει εκ νέου το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την από 18 Δεκεμβρίου 2014 απόφασή του στην υπόθεση C-364/13 (International Stem Cell Corporation κατά Comptroller General of Patents, Designs and Trade Marks).
Αιτία για την έκδοση της εν λόγω απόφασης στάθηκε η δικαστική διένεξη ανάμεσα στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UK Intellectual Property Office) και της εταιρείας βιοτεχνολογίας International Stem Cell Corporation. Το Γραφείο αρνήθηκε να απονείμει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μία εφεύρεση βιολογικού υλικού (χρήση ενεργοποιημένων με παρθενογένεση (μη γονιμοποιημένων) ανθρώπινων ωαρίων) της εταιρείας καθότι έκρινε πως αφορά «χρήση ανθρωπίνου εμβρύου για βιομηχανικούς/εμπορικούς σκοπούς».
Το High Court of Justice (ανώτατο δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου) που κλήθηκε να αποφασίσει επί της υπόθεσης, έθεσε το εξής προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΕ:
«Περιλαμβάνονται τα μη γονιμοποιημένα ανθρώπινα ωάρια των οποίων η διαίρεση και περαιτέρω ανάπτυξη έχει ενεργοποιηθεί με παρθενογένεση και τα οποία, σε αντίθεση με τα γονιμοποιημένα ωάρια, περιέχουν μόνον πολυδύναμα κύτταρα και δεν είναι ικανά να αναπτυχθούν σε ανθρώπινα όντα, στην έννοια «ανθρώπινα έμβρυα» του άρθρου 6, παράγραφος 2, στοιχείο γ’, της οδηγίας 98/44[…];»
Η Οδηγία 98/44/ΕΚ οριοθετεί το αντικείμενο των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας επί βιοτεχνολογικών εφευρέσεων. Πιο συγκεκριμένα, δεν μπορούν να κατοχυρωθούν με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας oι εφευρέσεις των οποίων η εμπορική εκμετάλλευση αντίκειται στη δημόσια τάξη ή στα χρηστά ήθη (άρθρο 6 παρ. 1) και συγκεκριμένα οι χρήσεις ανθρωπίνων εμβρύων για βιομηχανικούς ή εμπορικούς σκοπούς, (άρθρο 6 παρ. 2)
Το Δικαστήριο, ερμηνεύοντας την επίμαχη διάταξη, έκρινε πως για να χαρακτηριστεί μία εφεύρεση ως εμπίπτουσα στην ως άνω απαγόρευση σχετικά με ανθρώπινο έμβρυο, απαιτείται όχι μόνο η ύπαρξη ανθρωπίνου ωαρίου, αλλά και η εγγενής δυνατότητά του να αναπτυχθεί σε ανθρώπινο ον. Κατά συνέπεια, ένα μη γονιμοποιημένο ανθρώπινο ωάριο το οποίο οδηγήθηκε σε διαίρεση και σε πολλαπλασιασμό μέσω παρθενογενέσεως, παρά το γεγονός ότι αρχίζει έναν μηχανισμό αναπτύξεως, δεν αποτελεί «ανθρώπινο έμβρυο» per se, παρά μόνο εάν διαθέτει εγγενώς τη δυνατότητα αναπτύξεως σε ανθρώπινο ον.
Με την απόφαση αυτή, το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 6 παρ. 2 εδ. γ’ της Οδηγίας 98/44/ΕΚ περιορίζεται ακόμα περισσότερο. Πράγματι, η κατοχύρωση ενός ανθρωπίνου εμβρύου με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας απαγορεύεται μόνο στην περίπτωση που συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις: αφενός το ανθρώπινο έμβρυο χρησιμοποιείται για εμπορικούς ή βιομηχανικούς σκοπούς [2], και αφετέρου έχει την δυνατότητα εγγενούς ανάπτυξής του σε ανθρώπινο ον.
Η παρούσα απόφαση αποτελεί αναθεώρηση της νομολογίας του Δικαστηρίου όπως διαμορφώθηκε με την απόφαση Brüstle της 18ης Οκτωβρίου 2011 (υπόθεση C-34/10). Σύμφωνα με την τελευταία, στην έννοια των «ανθρώπινων εμβρύων» περιλαμβάνονταν τα μη γονιμοποιημένα ανθρώπινα ωάρια των οποίων η διαίρεση και η περαιτέρω ανάπτυξη έχει ενεργοποιηθεί με παρθενογένεση, εφόσον τα ωάρια αυτά, όπως τα έμβρυα που προκύπτουν από γονιμοποίηση ωαρίου, ήταν ικανά να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό αναπτύξεως ανθρωπίνου όντος.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως πως παρ’ ότι αναγνωρίζεται η ανάγκη ενιαίας ερμηνείας της έννοιας του «ανθρωπίνου εμβρύου» εντός του εδάφους της Ένωσης, το Δικαστήριο παραπέμπει τελικώς στον εθνικό δικαστή να κρίνει σε ποιες περιπτώσεις το ανθρώπινο ωάριο έχει τη δυνατότητα εγγενούς ανάπτυξης σε ανθρώπινο ον. Έτσι, τώρα ο Βρετανός δικαστής θα πρέπει να εξακριβώσει αν, υπό το πρίσμα των αρκούντως αποδεδειγμένων και επικυρωθεισών από τη διεθνή ιατρική επιστήμη γνώσεων, τα μη γονιμοποιημένα ωάρια που αποτελούν το αντικείμενο των αιτήσεων καταχωρίσεως εταιρείας έχουν την απαιτούμενη εγγενή δυνατότητα αναπτύξεως σε ανθρώπινο ον.
Μαριάννα Κατρακάζη
[1] Η εν λόγω Οδηγία προσαρμόστηκε στην ελληνική νομοθεσία με το Προεδρικό Διάταγμα 321/2001 «Προσαρμογή στην Οδηγία 98/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την έννομη προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων».
[2] Αντίθετα επιτρέπονται οι εφευρέσεις με θεραπευτικό/ διαγνωστικό σκοπό. Αξιοσημείωτο είναι ότι στο προηγούμενο σχέδιο της οδηγίας αποκλειόταν εντελώς η χρήση των εμβρύων, δηλαδή δεν γινόταν δεκτή ούτε για θεραπευτικούς σκοπούς. Αλεξάνδρα Μικρουλέα, Δ.Ν. Δικηγόρος, «Η κατοχύρωση των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων», ΕΕμπΔ 2000, σελ. 262 επ.
- Λεπτομέρειες
Γράφει ο Θεόδωρος Χίου*
Η 26η Απριλίου κάθε έτους έχει καθιερωθεί διεθνώς ως η Παγκόσμια Ημέρα Διανοητικής Ιδιοκτησίας. Η μέρα αυτή αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση του κοινού για τη συμβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας, των ευρεσιτεχνιών, των σημάτων και των σχεδίων στην καθημερινή ζωή. Παράλληλα υπενθυμίζει τη σημασία προστασίας της δημιουργικότητας και της καινοτομίας αλλά και την ανάγκη σεβασμού των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται από το δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας στους δημιουργούς, εφευρέτες, ερευνητές και λοιπούς καινοτόμους φορείς ως αντάλλαγμα για την προσφορά τους στην ολότητα.
Η Παγκόσμια Ημέρα Διανοητικής Ιδιοκτησίας εορτάζεται και στην Ελλάδα. Εντούτοις, ο εορτασμός της Ημέρας αυτής προκαλεί αμηχανία, για δύο βασικούς λόγους.
Αφενός, ο όρος «Διανοητική Ιδιοκτησία» εξακολουθεί και δημιουργεί απορία. Ο όρος «Διανοητική Ιδιοκτησία» έχει καθιερωθεί νομοθετικά στη χώρα μας με τη διάταξη του άρθρου 8 παρ. 18 του Ν. 2557/1997. Σύμφωνα με αυτή, «ο διεθνής όρος «propriété intellectuelle (intellectual property)» αποδίδεται στην ελληνική γλώσσα με τον όρο «διανοητική ιδιοκτησία» και περιλαμβάνει τόσο την πνευματική ιδιοκτησία (propriété littéraire et artistique ή droit d’auteur, copyright) και τα συγγενικά δικαιώματα, όσο και τη βιομηχανική ιδιοκτησία (propriété industrielle, industrial property), όπως εφευρέσεις και σήματα». Σε αντίθεση με τους ευρύτατα αναγνωρίσιμους όρους της πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας, η ενσωμάτωση του όρου «διανοητική ιδιοκτησία» στην ελληνική έννομη τάξη είναι αρκετά περιορισμένη. Η σύγχυση με τον όρο "πνευματική ιδιοκτησία" υφίσταται ακόμα και σε νομοθετικό επίπεδο. Για παράδειγμα, στο Νόμο 2290/1995, ο οποίος επικυρώνει τη διεθνή συνθήκη TRIPs και στην επίσημη ελληνική μετάφραση του Κανονισμού υπ’ αριθμ. 1383/2003 της 22ας Ιουλίου 2003, ο όρος “intellectual property” αποδίδεται εσφαλμένα ως «πνευματική ιδιοκτησία».
Αφετέρου, ο όρος «Διανοητική Ιδιοκτησία» προτάσσει τη συστηματική ενοποίηση του κλάδου του δικαίου των άυλων αγαθών και προτάσσει την οριζόντια αλλά όχι ισοπεδωτική προσέγγιση της πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Μολαταύτα, η ελληνική πραγματικότητα χαρακτηρίζεται ακόμα από την ύπαρξη σαφούς διαχωρισμού ανάμεσα στην πνευματική και βιομηχανική ιδιοκτησία σε πολλά επίπεδα. Η ως επί το πλείστον διακριτή προσέγγιση στη θεωρία, η απουσία ενιαίας προσέγγισης του κλάδου στη νομική εκπαίδευση, η τριχοτόμηση των αρμόδιων φορέων σε διοικητικό επίπεδο και η πολυδιάσπαση της νομοθεσίας του δικαίου διανοητικής ιδιοκτησίας είναι απλώς κάποια ενδεικτικά παραδείγματα που καταδεικνύουν την απουσία συστηματικής ενότητας του κλάδου στην Ελλάδα.
Με βάση τις ανωτέρω σκέψεις, η Παγκόσμια Ημέρα Διανοητικής Ιδιοκτησίας στην Ελλάδα είναι περισσότερο ημέρα στοχασμού παρά εορτασμού. Διότι, η «Διανοητική Ιδιοκτησία», ως όρος και δικαιικός κλάδος, εξακολουθεί να παραμένει εν πολλοίς εκτός ελληνικής (νομικής) πραγματικότητας, παρά το γεγονός ότι είναι ευρύτατα διαδεδομένος σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και παρά τη νομοθετική του αναγνώριση [1]. Πάντως, φαίνεται χρησιμότερο να εκλάβουμε την Παγκόσμια Ημέρα Διανοητικής Ιδιοκτησίας ως υπενθύμιση σκέψης και δράσης, προς την εκπλήρωση του οράματος που ο Καθηγητής Γ. Κουμάντος εξέφραζε ήδη πριν είκοσι χρόνια [2]: τη θεμελίωση και εμπέδωση ενός συστηματικά ενοποιημένου Δικαίου Διανοητικής Ιδιοκτησίας στην Ελλάδα.
* Ο Δρ Θεόδωρος Χίου είναι δικηγόρος, ειδικός σύμβουλος σε θέματα διανοητικής ιδιοκτησίας και ιδρυτής του iprights.gr
[1] Για εκτενέστερη ανάλυση του ζητήματος, βλ. Θ. Χίου, «Ο όρος «Διανοητική Ιδιοκτησία» και η ένταξή του στην ελληνική έννομη τάξη», ΔιΜΕΕ, 1/2011, σελ. 174 επ.
[2] Γ. Κουμάντος, «Διανοητική Ιδιοκτησία», ΕλλΔνη, 1994, σελ. 1464 επ.
Photo Credits: © Keith Haring Foundation